HIV xâm nhập, phát triển và gây bệnh cho con người như thế nào?

Emmaus (25/05/2016) HIV/AIDS là cụm từ đã cùng gây nỗi kinh hoàng đối với xã hội loài người, là sự ám ảnh mỗi khi nghe tới. Vậy đặc điểm gì của HIV/AIDS mà khiến nó có khả năng gieo rắc nỗi kinh hoàng như vậy? 

HIV được viết tắt từ các chữ cái đầu của cụm từ tiếng Anh “Human Immunodeficiency virus”, là tên gọi tắt của một loại vi-rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người. Cũng có thể hiểu đơn giản HIV là loại vi-rút làm mất dần sức đề kháng (khả năng chống lại bệnh tật) của con người.

Cấu tạo của virus HIV

+ Vỏ của HIV được cấu tạo bởi lớp lipid kép. Chính lớp vỏ kép này giúp cho HIV giữ được sức bền của bề mặt để có thể tồn tại lâu hơn khi nó ở ngoài cơ thể. Nhờ đó HIV có thể tồn tại ngoài môi trường từ vài ngày đến một tuần, nhất là khi nó nằm trong máu dính trong các bơm, kim tiêm đã sử dụng.

+ Bề mặt của HIV có rất nhiều gai nhú. Các gai nhú này giúp nó dễ dàng bám và đột nhập rất nhanh vào các tế bào bạch cầu – những tế bào vốn có chức năng bảo vệ cơ thể chống lại bệnh tật.

+ Nhân của HIV gồm 2 chuỗi ARN và có men sao chép ngược. Nhờ có men sao chép ngược nên khi vào trong tế bào HIV có khả năng sao chép 2 chuỗi ARN thành 2 chuỗi AND và gắn vào nhân tế bào và nhân lên thành các vi-rút mới.

+ Kích thước của HIV vô cùng nhỏ bé, chỉ vào khoảng từ 80 – 120 nanomet tính trung bình thì cần khoảng 10000 vi-rút HIV xếp liền nhau để ta có một độ dài 1mm). Do vậy, ta chỉ có thể nhìn thấy nó dưới kính hiển vi điện tử phóng đại hàng triệu lần. Nhờ kích thước nhỏ bé này HIV có thể xâm nhập vào cơ thể thông qua các vết xây xước rất nhỏ và có thể qua cả niêm mạc.

+ Khả năng biến đổi của HIV rất lớn nên hiện nay trên thế giới có nhiều chủng HIV khác nhau. Thậm chí trong quá trình điều trị bằng các thuốc kháng vi rút (ARV) hiện nay HIV có thể biến đổi, trở nên kháng thuốc và các vi rút mới kháng thuốc này cũng lây truyền từ người này sang người khác. Đây là khó khăn lớn nhất đối với việc nghiên cứu chế tạo vắc xin chống HIV cũng như thuốc điều trị AIDS.

Khả năng sống và cách tiêu diệt virus HIV ngoài môi trường

+ HIV có thể tồn tại ở trong xác chết bệnh nhân AIDS trong vòng 24 giờ.

+ Nhiệt độ dưới 0°C, tia X, tia cực tím không giết được HIV.

+ Tuy nhiên, khi ở ngoài cơ thể, dưới tác động của nhiệt độ và các chất sát trùng thông thường HIV bị tiêu diệt. Ví dụ HIV bị tiêu diệt sau 30 phút ngâm trong cồn 70°, dung dịch Cloramin 1%, nước Javen 1% . . .

Do vậy, nếu ta ngâm dụng cụ tiêm, chích trong cồn 70° hoặc quần áo, đồ vải có dính máu nhiễm HIV vào dung dịch Cloramin 1%, nước Javen 1% trong 30 phút . . . có thể tiêu diệt được HIV.

Nếu bị đun sôi trong 20 phút (kể từ khi nước sôi) thì HIV sẽ bị chết.

Do vậy, nếu chúng ta luộc các dụng cụ phẫu thuật, tiêm, chích . . . (bằng thủy tinh hay kim loại) 20 phút kể từ khi nước sôi trước mỗi khi sử dụng thì đã có thể diệt được HIV . . .

HIV xâm nhập, phát triển và gây bệnh cho con người như thế nào ?

Hệ miễn dịch của con người, với thành phần chủ lực là bạch cầu, là lực lượng bảo vệ cơ thể chống lại sự tấn công của các loại tác nhân gây bệnh xâm nhập từ bên ngoài hoặc mầm bệnh ung thư phát sinh từ một tế bào trong cơ thể. Người ta có thể ví bạch cầu như những người lính luôn đi tuần tra khắp cơ thể để phát hiện và chiến đấu chống lại các mầm bệnh xâm nhập từ bên ngoài hoặc phát sinh từ bên trong cơ thể.

Trong đội ngũ bạch cầu, có một loại đặc biệt gọi là lympho bào T có điểm thụ cảm CD4 (gọi tắt tế bào CD4), đóng vai trò như một “tổng chỉ huy”, có nhiệm vụ điều phối, huy động hay “rút lui” toàn bộ hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Sau khi xâm nhập cơ thể, HIV tấn công ngay vào các bạch cầu, nhất là lympho bào T-CD4. HIV sử dụng chính chất liệu di truyền của các tế bào bạch cầu này để nhân lên, để sinh sôi nảy nở. Như vậy, bạch cầu không những không bao vây, tiêu diệt được HIV, mà còn bị HIV biến thành “kẻ tòng phạm” và cuối cùng bị HIV phá huỷ.

HIV phá hủy bạch cầu ngày càng nhiều, dẫn đến hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm dần, cuối cùng là bị “vô hiệu hoá” và điều đó có nghĩa là cơ thể con người không còn được bảo vệ nữa. Lúc đó, mọi mầm bệnh khác như vi trùng, siêu vi trùng nhân cơ hội này gây bệnh (nhiễm trùng cơ hội) và cả tế bào ung thư “mặc sức hoành hành” gây nên nhiều bệnh nguy hiểm . . . và cuối cùng dẫn đến tử vong.

Ngoài ra, sau khi xâm nhập cơ thể, HIV còn có thể trực tiếp phá hoại tế bào thần kinh đệm khiến người bệnh lú lẫn, mất trí . . . hoặc xâm nhập vào các cơ quan thần kinh, dạ dày, ruột, da . . . gây nên một số bệnh cho các cơ quan này, làm cho bệnh cảnh của AIDS vì thế mà trở nên hết sức đa dạng, phức tạp và khó chẩn đoán.